MEVCUT DURUM VE ACIL BEKLENTILER
Temmuz 2015’ten sonra PKK ile yeni bir catisma surecine girildi. PKK, bir sure sonra, cevre ulkelerdeki tecrubelerinden kaynakli yeni gelistirdigi sehir ici catisma taktigini daha one cikardi. Suriye’de YPG’nin ISID karsiti koalisyondan temin ettigi yeni ekipmanlar Turkiye’de kullanilmaya baslandi. Bunlarin neticesinde, yeni karsi taktikler ve bunlari destekleyecek yeni ekipmanlara acil ihtiyac duyulmaya baslandi. Gelen sehit haberleri, kizginligi ve endiseyi arttirdi.
Irak’ta baslayan savas ile artan tehdit seviyemiz, daha sonra Suriye ic savasi ile artti. Hem gocmen akinlari hem de bolgedeki otorite eksikliginden dolayi terorist gruplarin rahatca yurticine girip buyuk teror eylemleri duzenlemeleri sokaktaki insanin tehdit algisini alarm seviyesine cikardi.
Sinirimizda kontrolumuz altinda olmayacak yeni devletlerin kurulma ihtimali ve bu konuda acik bir destek gormememiz, izole edilmislik duygusu icine girmemize sebep oldu.
Kasim 2015’te sinir ihlalinde bulunan Rus ucaginin angajman kurallari cercevesinde dusurulmesi sonrasi, Rusya ile aramizda restlesmelere varan sert iliskiler, insanlari ileri seviyede rahatsiz etti.
Turk savunma sanayi 2012 yilindan itibaren; Atak, Hurkus, Altay, Anka gibi platformlar; SOM, Cirit, Mizrak gibi yeni muhimmatlar; dolayisi ile gozle gorulebilir urunler ortaya cikarmaya basladi. Bu da kendimize olan guvenimizi arttirdi ve daha da cok beklenti olusturdu.
Kuresel bazda artan catisma ve anlasmazlik (Ukrayna, Gurcistan, Libya, Cin-Japonya, Guney-Kuzey Kore ve daha bir cok bolge) haberleri de olumsuz algimizi pekistirdi.
Tum bu gelismeler, sokaktaki insanin derin bir umutsuzluga kapilmasina ve acil bir durumda ne yapacagiz diye dusunmesine sebep oldu. Bu noktadan kendisini cikartacak en son care olarak, Guvenlik Kuvvetleri ve TSK’ni gormesinden dolayi, onlarin kazanmasi icin elimizden gelen her turlu yardimi yapmamiz gerektigi refleksi ile, savunma butcemizin yeterli olup olmadigi daha acimasizca sorgulanmaya baslandi.
SAVUNMA HARCAMALARIMIZ
Gercekten tum bu artan tehdit algisi ve yerli urun beklentisi karsisinda savunma harcamalarimiz yeterli seviyede mi?
NATO tarafindan Ocak 2016’da yayinlanan ve 2008-2015 arasi savunma harcamalarini kapsayan basin aciklamasinda [1];
Turkiye’nin, bugunku fiyatlarla, 2008 yilinda 18,755 milyar TL olan savunma harcamalarinin, 2015 yilinda 32,69 milyar TL’na yukseldigi; 7 yilda %74 kumulatif bir artis gerceklestirdigi gorulmekte.
Dolar bazinda ise bu rakamlar sirasiyla 14,42 milyar USD’dan 11,935 milyar USD’a inmis durumda. Bu da kumulatif olarak %17 bir dususe isaret etmekte.
Tabii burada, savunma harcamalarini takip eden kurumlar arasinda, farkli degerlendirme olcutleri oldugunu belirtmekte fayda var.
NATO, dogasi geregi muharip kuvvetleri esas almakta. NATO savunma harcamalari tanimi icerisine, kabaca; kara, deniz ve hava kuvvetleri ve bunlarla ilgili harcamalar dahil.
Savunma harcamalarimizin GSMH’ya orani, 2009’da %2,06 iken 2015’de %1,69 seviyesine inmis durumda. Bu da oran olarak %18’lik bir azalma anlamina gelmekte.
Daha gecmis tarihli verileri de inceledigimizde, Stockholm Uluslararasi Baris Arastirmalari Enstitusu (SIPRI) verilerine gore [2], 1992-1999 arasindaki donemde savunma ve guvenlik harcamalarimizin GSMH’ya orani ortalama %4’ler seviyesine kadar yukselmis.
Ancak SIPRI ve NATO arasinda savunma harcamasi tanim farkliliklari vardir. Kabul edilebilir bir veri elde edebilmek icin SIPRI’nin o donemdeki verileri ile bugunku verilerini oranlamak gerekir. SIPRI 2015 yili icin, savunma ve guvenlik harcamalarinin GSMH’ya oranini 2,2% olarak bildirmekte. Dolayisiyla gunumuzde, GSMH’ya oran bazinda,o doneme gore 45%’lik bir dususten bahsedebiliriz.
Peki ekipman alimlarinda ne durumdayiz?
NATO verilerine gore [1], tum savunma harcamalarinda ekipman alimlarina ayrilan oran, 2008 yilinda %29,3 iken 2015 yilinda %26’ya gerilemis. Bunu dolar bazinda degerlendirirsek; 2008 yilinda 4,23 milyar USD (5,5 milyar TL) lik yeni ekipman alimi yaparken 2015 yilinda bu rakam 3,1 milyar USD (8,5 milyar TL) olarak gerceklesmis durumda.
Ozet olarak;
2008 yilinda 14,42 milyar USD (18,755 milyar TL) olan savunma harcamalarimiz, 2015 yilinda 11,94 milyar USD (32,69 milyar TL) olmustur.
2008 yilinda savunma harcamalarimizin GSMH’ya orani %2,06 iken, 2015 yilinda %1,69 olmustur.
2008 yilinda ekipman alimlarina harcanan tutar 4,23 milyar USD (5,5 milyar TL) iken, 2015 yilinda 3,1 milyar USD (8,5 milyar TL) olmustur.
2008 yilinda savunma harcamalarinda ekipman alimlarina ayrilan oran %29,3 iken, 2015 yilinda %26 olmustur.
Savunma harcamalarimiz dolar ve oran bazinda dusmus, TL bazinda artmistir. Ekipmana ayrilan miktar dolar ve oran bazinda dusmus, TL bazinda artmistir.
Peki, oran bazinda dusus gosteren harcamalarimiz ve ekipman alimlarimiz, diger NATO’ya uye ulkelerle karsilastirdigimizda hangi noktada?
Yukaridaki tabloya gore;
NATO hedefleri; savunma harcamalarinin GSMH’ya oraninin %2, ekipman harcamalarinin savunma harcamalarina oraninin ise %20 olmasi gerektigini gostermekte.
NATO ortalama gerceklesmeleri ise; savunma harcamalarinin GSMH’ya oraninin %1,18, ekipman harcamalarinin savunma harcamalarina oraninin ise %14,6 oldugunu gostermekte.
TURKIYE’NIN NATO PERFORMANSI
Gerceklesmeler uzerinden:
Turkiye, oransal olarak, NATO ortalamalarinin uzerinde bir performans sergilemektedir.
Savunma harcamalarinin GSMH’ya oraninda, tum NATO’ya uye ulkeler arasinda 7.; ekipman harcamalarinin savunma harcamalarina oraninda ise 3. siradadir.
Hedefler uzerinden:
Ekipman harcamalarinin savunma harcamalarina oraninda hedeflerin uzerinde, savunma harcamalarinin GSMH’ya oraninda hedef olan %2’nin altindadir.
PEKI NE YAPMALIYIZ?
Turkiye savunma harcamalarinin GSMH’ya oranini %3 seviyesine, ekipman alimlarinin savunma harcamalarina oranini %33 seviyesine cikartirsa ABD’den sonraki en aktif (buyuk degil) uye haline gelecektir.
Bu oranlar, NATO uyesi olmayan diger buyuk ulkelerle de kiyaslandiginda, optimum kabul edilebilir degerler olarak gorulmektedir.
Bu da Turkiye’nin sadece savunma harcamalarinin 58 milyar TL veya 21 milyar USD olmasi anlamina gelir. Bunun icinde ekipman harcamalari da 19,14 milyar TL veya 7 milyar USD seviyesine ulasmalidir. Bunun, NATO’nun tanimindaki gibi, sadece savunma harcamalari oldugu konusunu tekrar hatirlatmam gerekiyor.
Bu degerler; hem yazinin basinda tanimlanan beklentileri bir nebze karsilayabilecek, hem de gorulebilir adimlardan dolayi, guvenlik aciklarinin kapatilmasi ve buna bagli tehdit algisinda orta vadede rahatlamalar saglayabilecektir.
Yurticindeki ve cevremizdeki gelismeleri, yurtdisinda askeri us kurma cabalarimizi, yakin ve orta-yakin bolgemizdeki ulkelere hamilik yapma yonelimimizi, baslatilan cok sayida projeyi ve ekipmanlarimizin (hava ustunluk ve hava-yer gorevi ucaklarimiz, firkateynlerimiz, denizaltilarimiz, vb.) yenilenme tarihlerinin yaklastigini da dikkate alirsak, en az 10 yil bu sureci devam ettirmek gerekmektedir.
Hatta savunma harcamalarinin, projelerin en yogun olarak devreye girmeye baslayacagi yillarin baslangici olan 2021’den sonra, %4 seviyelerine (~37 milyar USD) cikartilmasi da simdiden tartisilmaya baslanmasi gereken bir konudur.
SONUC:
Turkiye’nin savunma harcamalari 11,94 milyar USD, bunun icindeki ekipman harcamalari da 3,1 milyar USD’dir.
Savunma harcamalarimiz 21 milyar USD, bunun icindeki ekipman harcamalari da 7 milyar USD olmalidir.
Savunma harcamalarimizin GSMH’ye orani %1,69’dur. Bu orani acil olarak %3’e cikartmali, 2021’den sonra ise %4 seviyelerine cikartmayi tartisiyor olmaliyiz.
Ilk yayinlanma tarihi: 4 Mart 2016 saat 04.30
Kaynaklar:
Defence by T-Rex 
Çok doğru tespitler, düşünen insanlar fark edebilir.
Türkiye 2002-2016 arasında aslında Savunma Bütçesini kısma yönünde hareket etmekte. Askeri Envanterine doğru düzgün bir ekipman eklemedi. Karakol Botları, Çıkarma Gemileri, Milgem , Kirpi yada TTZA gibi bir iki geminin envantere katılması nicelik fakat nitelik kazandırmıyor Türkiye için. Büyük montanlı envantere giren henüz hiç bir şey yok. 10 Atak Helekopter, 30 İHA, Envai çeşit Hafif bot vs.. Türkiye Niteliğini arttıracak, Pazılarını güçlendirecek alım yapmalı. Örneğin, 1000 Altay Tankı, TF2000, F35, 12 Milgem, Hafif Sınıf Tank, 6*6, 8*8 Araçlar, MALE -Hale Sınıfı Silahlı IHA… Füze, Roket teknolojisinde güzel ürünler ortaya çıkıyor ancak Envantere giren mühimmat miktarı nedir?
Hükümet ithal askeri hazır alım yapmak istemiyor belli ki. Onun içinde bütçeyi kısıyor. Ancak şunu da atlamamak gerek. Burada iç işleri bakanlığının bütçesi yok.
Diğer husus ise her anlamda Yumurta kıça dayanmış durumda. Eskiyen , Yıpranan envanterin peyderpey değiştirilmesi, Atak, Altay, Hafif Tank, TTZA, Milgem, TF2000, Denizaltı, LHD, F35 , 6*6-8*8, IHA, Maksat helikopterini envantere sokmak için çok ciddi bütçe gerekiyor……… Bunların her biri en az 2-3 Milyar dolarlık proje..
BeğenBeğen
Üstadicigim bir sorum olacak , yeni basliginizi okudum savunma sanayi harcalamalariyla ilgili , ve benim anlamadigim bir konu var , gecen hafta neler oldugu basliginizda “Türkiye, milli projelerini hızlandırarak, askeri alanda dışa bağımlılığını, kısa sürede en alt seviyeye çekme kararı aldı” anlamadigim konuysa su:
– Türkiye nin okudugum kadariyla ne yaziki askeri butcesi cok yetersiz , sizin yazdiginiza göre 11,9 milyar USD.
Bu butce böyle askeri projeleri hizlandirmaya yetiyormu yahu ? Sonucda bu butce ABD’nin sirf arastirma yapdigi butcenin yarisi kadar bile yok , nasil oluyorda hizlandira biliyor ? Avrupa ülkelerine göre butce gercekden cok az , almanya fransa ingiltere felan 40 -60 milyar dolar dan bahsediyor ,sudi arabistan bile bizden fazla harcama yapiyor
Bir diger sorum ise ; biz böyle kisitli butceyle hep 2020 li yilar icin haziladigimiz buyuk projeleri gerceklestire bilecegizmi ? Tf-x , gezgin fuzeleri , havuzda cikarma gemisi , hava savunma sistemi felan , cevaplarsaniz sevinirim tskr !
BeğenBeğen
Ustadim,
Savunma Sanayinde Gecen Hafta Neler Oldu baslikli haftalik yazi dizisi gecen hafta icerisinde medyada yer alan savunma sanayi haberlerin onemli kisimlarinin derlenmesinden ibaret.
Yeter mi kismiyla ilgili sorunuzun cevabi ise cok kisa ve basit: hayir yetmez. Bununla ilgili goruslerimin ozetini ilgili arastirmamdan alip yapistiriyorum:
“Turkiye’nin savunma harcamalari 11,94 milyar USD, bunun icindeki ekipman harcamalari da 3,1 milyar USD’dir.
Savunma harcamalarimiz 21 milyar USD, bunun icindeki ekipman harcamalari da 7 milyar USD olmalidir.
Savunma harcamalarimizin GSMH’ye orani %1,69’dur. Bu orani acil olarak %3’e cikartmali, 2021’den sonra ise %4 seviyelerine cikartmayi tartisiyor olmaliyiz.”
Ornek uzerinden anlatmak gerekirse, 2021 yilinda Turkiye’nin GSMH’si 1 trilyon USD olursa savunma butcesi de bunun %4’u olan 40 milyar USD’a yukselmelidir.
Ayrica bu arastirma sonuclarinin baris zamani butcesine yonelik oldugunu, cok ozel sartlara sahip olabilecek savas zamani butcesi olmadigini not duseyim.
BeğenBeğen
cevabiniz icin TSKR ustadim , sizce 2021 yilinda GSMH’ si 1 trilyon USD olursa savunma butcesi 40 milyar yukselmelidir diyorsunuz bu fazla idali deyilmi sizce sonucda az bir rakam deyil dünyanin en buyuk ilk 10 ekonomisine sahip olan ulkelerin bütcesi dedigim gibi 40-60 milyar USD bunu siz benden iyi bilirsiniz , ayrica benim tahminim onlarinda butcesi baris zamanindan kalma demeki onlar bizim gibi terör ve firat kalkani gibi operasyon yapsa bütcesi cok artirirlar ;
-Peki sizce su anda ülke operasyon yapiyor iken ( firat kalkani – Güney Doğuda’ki )operasyonlari katarsak sizce butce ne kadar yükseltilmisdir ?
– bir diger sorum ise bu butceyi sizin istediginiz gibi yükseltmek istiyorsak ne yapmaliyiz ? yükseltmek icin adimlar atildimi ? siyasi yönden soruyorum ?
BeğenBeğen
Savunma harcamış %1.5 civarları bunu biz %4 e çıkarmaktan bahsediyorsunuzda benim size sorum nereden kısıp savunmaya aktaracagız ? %2.5 az bir rakama değil. Rahat 30, 40 milyar TL yapar bu paraları eğitimden sağlıktan yatırımlardan vs kısıp savunmaya harcarsak hele birde ithalat olarak harcama yaparsak belki zar zor döndürdüğümüz ekonomiyi de kaybetbe ihtimalinin var. Söylediklerimizi tamamen tek taraflı bakış açısıyla Türkiye’nin gerçeklerinden uzak ekonomimizin durumundan insanlarımızın geçim sıkıntılarını düşünmeden yazılmış yazı olarak gördüm açıkçası. Zorlasak anca %2 , 2.5 arasına getirebiliriz bu oranların üzeri ülke insanımıza haksızlık olur. Zaten zorla döndürdüğümüz ekonomiyi kaybetmek olur.
Yazdıklarımı şahsınıza karşı hakaret vb olarak algılamayın lütfen. Benimkisi sadece bir eleştiri. Sizinde eleştirilere açık olan biri olduğunuzu düşünüyorum.
BeğenBeğen
Eglendigimiz icin savasmiyoruz ustadim.
BeğenBeğen